Depersonalisatie en derealisatie vinden mijn cliënten een van de engste dingen om mee te maken. In deze blog wil ik uitleggen wat het inhoudt, waar mensen zoveel moeite mee hebben, hoe het werkt en wat je er aan kan doen (er zijn meerdere oplossingen, je bent niet gek 😉 ).
Wat is depersonalisatie en derealisatie?
Depersonalisatie (dp) betekent grof gezegd dat je een ervaring hebt waarbij je verder van je lichaam of persoon af lijkt te staan. Ervaringen die mensen hier vaak bij hebben:
- Het gevoel dat je niet in je lichaam zit
- Het gevoel dat je niet jezelf bent
- Het gevoel dat je niet je leven leidt, maar “mee zweeft”
- Het gevoel dat je er niet echt bent
Derealisatie (dr) betekent anderzijds dat je meer afstand ervaart met de realiteit, of het leven. Ervaringen die mensen hier vaak bij hebben:
- Het gevoel dat de wereld niet echt is
- Het voelt alsof je in een droomwereld zit
- Het lijkt alsof de wereld tweedimensionaal is
- Het gevoel dat de wereld er niet echt is
Vaak gaan depersonalisatie en derealisatie samen. De meeste mensen denken dat ze gek aan het worden zijn, maar dat is niet wat het is. Het is een bepaalde toestand van je bewustzijn waardoor je deze dingen ervaart. Doordat mensen last hebben van paniekaanvallen komt er een grote focus op te liggen om deze ervaringen juist niet te hebben, om paniek te voorkomen. Hierdoor hebben deze mensen ontzettend veel last van dr/dp. Dit leidt meestal tot een negatieve spiraal. Doordat je er meer op let, heb je er meer last van, waardoor je er meer op let en er meer last van hebt. Het vereist geen uitleg dat deze ervaringen erg ingewikkeld zijn voor mensen. Dit geldt voor mensen die er last van hebben, maar ook mensen die steun proberen te bieden. Hulpverleners zoals artsen, psychologen en psychiaters kennen de ervaring meestal zelf niet, waardoor ze domme dingen zeggen en mensen nog meer het gevoel geven dat ze er alleen voor staan.
Ik heb hier vroeger ook last van gehad.
Hoe werkt depersonalisatie/derealisatie?
In feite zijn ervaringen van dp/dr normaal. Ieder mens heeft af en toe het gevoel niet helemaal in het lichaam te zitten, er niet helemaal bij te zijn. Ook even los van het leven staan of het gevoel hebben dat wat je ervaart niet echt is. Dat kan gebeuren op momenten dat mensen heel moe zijn, overprikkeld zijn, drugs gebruiken of zeer intense emoties ervaren. Het kan ook gebeuren als er iets afschrijselijks heeft plaatsgevonden. De realiteit is dan te schokkend om te accepteren, zodat mensen niet geloven wat is. Dat is een milde vorm van derealisatie.
Het ding is echter dat de meeste mensen deze ervaringen vrij snel weer vergeten. We zijn op dit moment een maatschappij waar de meeste mensen niet of slecht opgeleid zijn op het gebied van het menselijk bewustzijn. Dat komt mede doordat de meeste mensen er simpelweg geen interesse in hebben. Dus, als ze een keer zo’n dp/dr ervaring hebben, dan vergeten ze het vrij snel weer. Als jij dus flink last hebt van dp/dr en erover vertelt, zullen de meeste mensen reageren alsof ze dat nog nooit ervaren hebben. Hoewel ze het waarschijnlijk niet zo intens ervaren hebben, hebben ze wel gelijkende ervaringen gehad, maar die zijn ze simpelweg vergeten.
Hierdoor lijkt het alsof je gek aan het worden bent. Niemand begrijpt het, vaak inclusief de artsen, psychologen en psychiaters.
Omdat mensen denken dat ze gek worden, gaan ze de hele tijd in de gaten houden of ze nog wel in hun lichaam zitten, of de realiteit nog wel echt is. Hier komt zo’n ongelooflijke focus op te liggen, dat je het daarmee zelf oproept. Juist omdat je het niet wilt hebben, zoek je het op. Krijg je het niet, dan blijf je doorgaan met zoeken, totdat je het vindt. Dat doen de meeste mensen met paniekaanvallen.
Hoe komt depersonalisatie/derealisatie tot stand?
Zoals eerder beschreven, dp/dr zijn normale ervaringen die de meeste mensen meteen weer vergeten. Mensen met flinke paniek zijn echter enorm gefocust op van alles dat gevaarlijk kan zijn en zullen vaak een ‘enge’ ervaring niet vergeten, maar worden bijna obsessief. Sommige mensen zijn bang dat ze ziek worden en zijn alle fysieke dingen van hun lichaam aan het controleren: pijntjes, bobbeltjes, vlekjes etc. Mensen die bang zijn om flauw te vallen, zijn continu gefocust op lichte gevoelens in hun hoofd, of ze wel genoeg gegeten hebben en of ze niet duizelig zijn. De focus is bij iedereen met paniekaanvallen anders, bij dp/dr is de focus: is alles nog wel echt, klopt het nog wel?
In principe is het dus een soort russisch roulette waar iemand met paniek op uitkomt.
Een van de manier waarop je een ervaring van dp/dr kan hebben is door hele intense emoties. Weleens gehad dat je zo verliefd was dat je het gevoel had dat je door het leven heen zweefde? Alsof de wereld anders was? Of weleens zo boos geweest dat je jezelf niet meer herkende? Of zo hard gehuild dat de wereld plotseling heel anders aanvoelde dan normaal? Dit kan ook met angst. Als angst super intens wordt, dan ervaar je het leven en jezelf niet hetzelfde als wanneer je lekker relaxed bent. Gaat dat je opvallen en wil je controle krijgen over dat gevoel, dan kun je dp/dr ontwikkelen.
Daarnaast heb ik heel vaak van mensen gehoord dat ze zoveel angst ervaren, dat ze telkens tegen zichzelf zeggen in hun hoofd: “Ik wil er uit, ik wil er uit, ik wil er uit!” Waar uit? Uit je lichaam? Uit de realiteit?
Als je dit soort dingen tegen jezelf blijft zeggen, gaat je brein proberen eraan te voldoen. Bewust/onbewust gaan er allerlei dingen uitgeprobeerd worden om het op te lossen. En aangezien ons brein is staat is tot een ‘out of body’ experience, of dissociëren (waarbij je ervaart alsof je niet in je lichaam zit), kan het goed zijn dat vroeg of laat jouw brein tot die oplossing komt. Je hebt precies gekregen wat je wil: je bent er uit.
Echter zijn mensen dan ook weer niet tevreden. Dan beginnen ze weer te roepen dat ze in hun lichaam willen zijn. Dit is een ingewikkelde opdracht voor je brein: je wil eruit en je wil niet eruit. Wat wil je nou?
Grote levensvragen
Naast bovenstaande redenen, hebben mensen met depersonalisatie en derealisatie verdacht vaak grote levensvragen zoals: Wat is het leven eigenlijk? Hoe is het universum tot stand gekomen? Wie ben ik? Wat is de betekenis van mijn leven? Is dit allemaal wel echt? Hoe weet ik wat echt is?
Dit zijn vragen waar filosofen, kunstenaars, mystici en wetenschappers al millennia over nadenken. Daar zijn fascinerende theorieën, stromingen en levenswijzen uit ontstaan. Echter, wederom zijn de meeste mensen in onze maatschappij daar niet in geïnteresseerd.
Dus wat als je om wat voor reden dan ook ontzettend last hebt van intense angst, geen idee hebt hoe je er uit kunt komen en tegelijk heb je grote onbeantwoorde levensvragen zonder adequate begeleiding van een mentor of andere begeleider in deze intense tijd van je leven?
Tja, paniek, dat is wat je dan krijgt.
Hoe kom je van depersonalisatie en derealisatie af?
In feite zijn er drie boosdoeners:
- Angst (voor de angst)
- Bang zijn voor depersonalisatie/derealisatie en de focus erop
- Onbeantwoorde grote levensvragen
Angst voor de angst
Dit los je op net zoals je dat in alle andere gevallen van paniekaanvallen doet. Op deze website is er vanalles te vinden wat je kan doen om dit te overwinnen. Heb je dat nog niet gedaan, meld je dan vooral aan voor de gratis mini cursus waar je er veel over leert.
Als de intensiteit van angst afneemt, dat neemt dat ook de voeding weg waarmee jij je brein in een staat van dp/dr weet te brengen.
De angst voor dp/dr en de focus erop overwinnen
Ik weet hoe naar het is om dit mee te maken. Toch is het advies hier bijna te stom om op te schrijven. Laat het toe.
Het is naar, ja! Maar het is ook slechts een ervaring. Hoe meer jij je ertegen verzet, hoe meer je er last van hebt. Omarm het. Word nieuwsgierig naar de ervaring, onderzoek wat je er allemaal ervaart. Door de beweging ernaartoe te maken, neemt het over het algemeen af.
*Disclaimer: dit werkt alleen als je het meent. Als je het gaat omarmen om het weg te krijgen, dan ben je het dus niet aan het omarmen. Je kan jezelf niet voor de gek houden. Wil je het omarmen, doe het dan ook.
Antwoorden op je levensvragen
Meestal blijkt dat als je de eerste twee delen oplost, dan hoeven er geen antwoorden meer te komen op deze vragen. Maar zou het niet mooi zijn als jij wel een van die mensen bent die een zinnig antwoord kan geven op de vragen die je hebt? Wie weet wat die wijsheid je allemaal gaat brengen en hoe je een ander ermee kan helpen op een later moment. Bovendien zou de maatschappij een mooiere plek zijn als er meer mensen waren met deze wijsheden.
Het kan heel erg helpen om een keer met iemand erover te praten die hier verstand van heeft. Te leren hoe je vrede neemt met hoe dingen zijn. Inzien dat jij voor een groot deel zelf de antwoorden bepaald. Dat de betekenis die je aan het leven geeft hiermee te maken heeft. Hoe mooier je antwoorden, hoe mooier je leven zou je kunnen zeggen.
Conclusie
Depersonalisatie en derealisatie zijn op te lossen. Wanneer je het snapt, kan het zijn dat je het nog weleens ervaart. Maar omdat je er niet meer bang voor bent, kan het juist een interessante ervaring zijn. Sommige mensen moeten drugs kopen om het te ervaren, jij hebt het gratis!
Besef je dat ondanks dat ik het hier allemaal simpel en helder beschrijf, het niet wil zeggen dat dit een makkelijke situatie voor je is. Het kan het moeilijkste zijn dat je in je leven meemaakt. Dat was het voor mij in ieder geval wel. Gun jezelf daarom de tijd, energie en inzet om hiermee te dealen. Als je deze tekst begrepen hebt, dan heb je genoeg capaciteiten om het ook op te lossen. Alleen zul je er wel wat hulp bij nodig hebben. Dat had ik ook.
Veel succes.
