Controle, zekerheid, veiligheid. Vrijwel iedereen met paniekaanvallen is hiernaar op zoek. Maar hoe hard ze ook zoeken, ze lijken het nooit te vinden. Sterker nog, het lijkt soms wel alsof het steeds minder wordt. Overal over piekeren en dan bang worden voor de gekste dingen: Wat als ik een paniekaanval krijg? Wat als ik flauwval? Wat als mensen het zien? Wat als het iedere keer gebeurt? Wat als het vliegtuig neerstort? Wat als ik het stuur opeens omgooi? Wat als ik de controle over mezelf verlies? Wat als ik gek word? Wat als ik plotseling iemand aanval? Wat als ik te laat naar de dokter ga met deze klacht en dat ik er daardoor aan dood ga? Wat als ik een onontdekte ziekte heb? Wat als er een tsunami komt als ik op vakantie ben?
Wat als? Wat als? Wat als…?!
Poeh. Wat een gedachten weten we toch te verzinnen hè. Ik heb vroeger ook veel van die gedachten gehad. Gek worden, de controle verliezen, iemand aanvallen en de angst voor ziektes (“Wat als ik een onontdekte ziekte uit de ruimte oploop waar dokters niet op controleren?!”) waren voor mij de engste gedachten.
Waarom denken we nou aan dit soort dingen? Omdat we er bang voor zijn? Of zijn we bang omdat we het denken? Weer zo’n kip en ei verhaal.
Paniek en de zoektocht naar controle
De poging die je waagt is om door middel van piekeren tot zekerheid te komen. “Als ik voor alles wat er mis kan gaan een oplossing kan bedenken, dan ben ik veilig”. En dan is er geen angst meer. Dan is eindelijk het probleem opgelost. Toch?
Je creëert echter een hele lading aan problemen. Heb je een oplossing gevonden voor een problem, dan zoek je naar een nog groter probleem. Dat is vaak best makkelijk, zeker als je hier al een tijd mee bezig bent. Je wordt er steeds beter in. Wat doe je? Je gooit er gewoon een schepje bovenop! Bijvoorbeeld: Zegt één dokter dat je gezond bent, dan ben je gerustgesteld. Maar ja, die dokter kan natuurlijk een fout maken. Dat is het nieuwe probleem. Dus nog maar een keer Googlen naar je symptomen om te kijken of er niet iets over het hoofd gezien is, of kijken of er niet een andere ziekte is met deze symptomen, of misschien fora afstruinen om te kijken of je iemand kan vinden die ook te horen kreeg gezond te zijn, maar het uiteindelijk toch niet bleek te zijn? Of naar een andere dokter? Maar die kan ook een fout maken! Zelfs als je alle dokters ter wereld bezoekt, weet je dan echt zeker dat je gezond bent? Wat als je iets opgelopen hebt nadat je bij de laatste dokter bent geweest? Wat als je zo’n sterke ziekenhuisbacterie hebt opgelopen door al die dokters af te gaan? Wat als je toch een totaal nieuwe ziekte hebt? Zie je, je komt er nooit uit.
Toch doe je dit om controle te krijgen, zekerheid. Maar als je jezelf nu echt eens afvraagt: krijg je er ooit zekerheid voor terug? Dan merk je waarschijnlijk dat het niet helpt, het maakt het alleen maar erger.
Is het dan vreemd dat je continu in paniek raakt als je onoplosbare problemen zoekt? Niet alleen dat. Je bent er waarschijnlijk ook een kei in om je helemaal in te leven in die doemscenario’s. Je leeft daarmee dus in je meest vreselijke fantasieën, dan dat je in de werkelijkheid zit. Het is ontzettend logisch dat je daar heftige angst en paniekaanvallen bij ervaart.
Want dan realiseer jij je ook weer dat je geen controle hebt om die doemscenario’s 100% zeker te voorkomen. Is dat niet hetgeen wat juist zoveel angst bezorgd? Hoe hard je ook werkt, je komt nooit op het punt dat je zeker weet dat alles goedkomt en dat je geen angst of paniekaanval zal ervaren. Dus wat ga je doen? Nog harder proberen om oplossingen te vinden! Dit is immers jouw manier om je angst en paniekaanvallen op te lossen. Je zit vast in een vicieuze cirkel. Hoe langer je hier last van hebt, hoe gekker de “Wat als…?” gedachten zullen worden. Vaak leidt dit tot meer paniekaanvallen, omdat je al heel snel bij onoplosbare – en dus onveilige – fantasie situaties uitkomt.
Soms raken mensen verveeld met een bepaald doemscenario. Het bezorgt je niet meer zoveel angst als eerst. Wat doe je dan? Een nieuw doemscenario verzinnen! Misschien duurt het soms maanden of jaren voordat je een nieuw scenario hebt, maar zo lang je op zoek bent naar perfecte veiligheid, zal je dat blijven doen. Op den duur raak je weer verveeld met het nieuwe doemscenario en kun je weer terug naar het oude.
Zo circuleerde ik tussen: “Ik word gek” “Ik ga dood” “Ik ben ziek” “Ik verlies de controle”. Elke keer wat nieuws. Zo hou je het spannend.
De oplossing
Het belangrijkste om dit op te lossen is dat jij realiseert dat je dit doet uit vrije wil. Het is jouw keuze om te streven naar 100% zekerheid en dus ook al die “Wat als…?” gedachten te denken en daar doemscenario’s bij te verzinnen. Jij wil dit doen, omdat je denkt dat het helpt.
Zolang jij denkt dat het helpt, zul je er nooit mee stoppen. Maakt niet uit hoeveel ademhalings- en ontspanningsoefeningen je doet. Het maakt ook niet uit hoeveel cognitieve gedragstherapie, EMDR, of andere therapie volgt. Als jij deze strategie volhoudt, zul je het blijven doen. Pas als je de strategie loslaat, kom je verder.
Pas als je beseft dat deze strategie je nog nooit geholpen heeft zal je van je angst en paniekaanvallen afkomen. Dan is de vraag: welke strategie komt ervoor in de plaats?
Het is simpelweg: Vertrouwen.
Vertrouwen dat jij al je angst kan voelen. Dat er niks aan intensiteit van angst kan plaatsvinden waardoor jij het niet aan zou kunnen. Hoe intens angst ook is, jij kan het altijd handelen.
Dat wil niet zeggen dat angst daarmee direct helemaal verdwijnt. Het is immers een gewoonte geworden om met die oude strategie te werken, dus een goede kans dat die manier van denken nog een paar keer de kop op zal steken. Gelukkig zijn er allerlei technieken en oefeningen die je helpen om dit soort patronen te doorbreken. Dan zal angst ook enorm afnemen.
Ook vertrouwen dat je het leven aankan. Wat er ook gebeurt. En daarnaast, beseffen dat het leven ook zo op kan houden. Je bent niet onsterfelijk. Over vijf minuten kan het verhaaltje over zijn. Voor iedereen. Deal daar maar mee. Je kan er niet voor wegrennen.
Eigenlijk is deze kwestie dus heel spiritueel.
“Maar wat als het niet zo voor mij werkt?”
Paniekaanvallen zijn het product van de hier genoemde strategie. Wanneer jij deze doorbreekt, verandert je leven en verdwijnen de paniekaanvallen. Dat is misschien moeilijk te geloven, toch werkt het zo voor vrijwel iedereen. “Maar wat als het niet voor mij werkt?” Ja, ik weet het, ik dacht ook zo. De enige manier om hierachter te komen is door het uit te proberen. Daarnaast is dit weer een “Wat als…?” gedachte. Dus je zit weer in dat patroon. Je zoekt weer naar bevestiging, naar zekerheid, controle. Je wil voordat je het uitprobeert weten of het succesvol gaat zijn. Zo werkt het niet. Dit is geen kip en ei verhaal. Je gaat eerst iets doen, en dan merk je het resultaat. Dat kunnen we niet omkeren. Zo werkt het voor iedereen.
Toch is het vaak niet het makkelijkst. Hoe deal je nou met die onzekerheid. Nou, met vertrouwen dus. Maar hoe ontwikkel je dat vertrouwen?
Graag wijs ik je erop dat vele spirituele stromingen hier over gaan. Het vertrouwen in God, het zijn, of whatever. Waarom gaat het daar zoveel over? Omdat dit niet het makkelijkst is. Geef je over aan God is vaak een wijsheid. Maar hoe doe je dat? Daar gaat spiritualiteit over. Dus denk maar niet dat je zo raar bent als je dit niet in één keer lukt. Dan ben je normaal 🙂
“Waarom hebben anderen hier geen last van?” Daar is ook een goede verklaring voor. De meeste mensen hebben geen spirituele houding meer in het leven. Hun houding is niks. Gewoon niet over nadenken. En omdat ze er niet over nadenken, hebben ze nergens last van. Ze zijn zich er gewoon niet gewaar van. Dat is ook een van de redenen dat mensen het zo moeilijk vinden om paniekaanvallen te begrijpen. “Zet je er overheen.” “Je moet er gewoon niet aan denken.” Ze dealen ermee door er niet mee te dealen. Dat is geen wijsheid, dat is onwetendheid. Wees dus vooral niet jaloers op die mensen. Die zouden met exact dezelfde problemen zitten als zij paniekaanvallen zouden hebben.
Hoe nu verder?
Een van de belangrijkste dingen is dat je gaat leren te dealen met dat het leven onzeker is. Dat je gaat leren vertrouwen te ontwikkelen. Daarvoor dien je ook dat patroon van doemdenken te doorbreken. Dat zit nu als een soort groeve in je brein en daar zal je dus ook nog een aantal keer weer in terecht komen. Dat is niet erg, want dat is normaal. De vraag is wat jij gaat doen om hier wel uit te komen. Om je hierbij te helpen heb ik deze website opgericht. Je vind hier diepgaande trainingen om deze vaardigheden, en meer, te leren.
Een goede start is de gratis mini-cursus ‘Hoe overwin je paniekaanvallen?’
Veel succes!
